Trong thế giới giao dịch đầy biến động, việc tìm kiếm lợi nhuận bền vững giống như mò kim đáy biển giữa vô số phương pháp và chiến lược. Kỳ vọng dương thực tế không phải là chiến lược giao dịch “chén thánh” nào cả mà một phương pháp tính hiệu suất giao dịch để xác chiến lược nào đem lại lợi nhuận thực sự trong dài hạn. Cho nên Kỳ vọng dương nổi lên như một ngọn hải đăng dẫn đường cho các nhà giao dịch thông minh. Xuất phát từ lý thuyết xác suất thống kê, khái niệm này khi được áp dụng vào trading đã mang đến một góc nhìn mới về hiệu suất giao dịch và cách thức tạo ra lợi nhuận bền vững.
Kỳ vọng dương là gì?
Kỳ vọng dương, hay giá trị kỳ vọng dương (tiếng Anh: positive expected value, viết tắt là positive EV), là một khái niệm trong lý thuyết xác suất, thống kê, và lý thuyết quyết định. Nó ám chỉ đến một tình huống mà, về lâu dài, kết quả trung bình của một hành động hoặc một quyết định sẽ mang lại lợi ích (thường là lợi nhuận).
Hãy tưởng tượng mỗi giao dịch như một canh bạc. Bạn có thể thắng hoặc thua, và mỗi kết quả đều có một xác suất xảy ra nhất định. Kỳ vọng dương nghĩa là về lâu dài, nếu bạn lặp đi lặp lại phương pháp giao dịch đó, xác suất bạn thắng sẽ cao hơn xác suất thua, từ đó mang lại lợi nhuận.
Để hiểu về kỳ vọng dương một cách đơn giản, chúng ta lấy ví dụ với trò chơi tung đồng xu đơn giản. Luật chơi rất dễ hiểu: nếu tung được mặt sấp, bạn sẽ nhận về 20,000 đồng tiền thưởng. Ngược lại, nếu là mặt ngửa, bạn sẽ mất 10,000 đồng. Nghe có vẻ công bằng đấy chứ, vì cơ hội thắng thua là 50/50 mà, phải không?
Tuy nhiên, ẩn sau trò chơi tưởng chừng như may rủi này lại là một bài toán kỳ vọng dương thú vị. Hãy cùng áp dụng công thức của Kỳ vọng dương đơn giản như sau:
Kỳ vọng = (Khả năng Thắng x Lợi nhuận khi Thắng) + (Khả năng Thua x Lỗ khi Thua).
Trong trường hợp này, khả năng thắng và thua đều là 50%, tương đương với 0.5. Lợi nhuận khi thắng là 20,000 đồng và số tiền bạn có thể mất khi thua là 10,000 đồng. Thay các giá trị vào công thức, ta có: Kỳ vọng = (0.5 x 20,000) + (0.5 x -10,000) = 5,000 đồng.
Kết quả kỳ vọng dương 5,000 đồng cho thấy rằng, về lâu dài, nếu bạn kiên trì chơi trò chơi này, bạn hoàn toàn có thể mong đợi một khoản lời trung bình 5,000 đồng cho mỗi lần tung. Điều này có nghĩa là dù khả năng thắng thua là ngang nhau, nhưng số tiền bạn nhận được khi thắng lại nhiều hơn số tiền bạn mất khi thua, tạo ra một lợi thế toán học nghiêng về phía bạn.
Qua ví dụ đơn giản này, chúng ta có thể thấy rằng kỳ vọng dương không chỉ là lý thuyết suông mà ẩn chứa trong đó sức mạnh tiềm ẩn để biến những điều tưởng chừng may rủi thành cơ hội kiếm lời. Trong giao dịch cũng vậy, việc tuân theo các chiến lược giao dịch có kỳ vọng dương chính là chìa khóa dẫn đến lợi nhuận bền vững.
Ta lại ví dụ áp dụng Kỳ vọng dương vào tính toán một chiến lược giao dịch khả năng thắng là 60% và lợi nhuận dự kiến là 100 USD. Ngược lại, khả năng thua là 40% và bạn chấp nhận mất 50 USD. Áp dụng công thức, ta có:
Kỳ vọng = (0.6 x 100) + (0.4 x -50) = 40 USD
Kết quả kỳ vọng dương 40 USD cho thấy chiến lược giao dịch này có lợi về mặt lý thuyết. Nếu lặp lại nhiều lần, bạn có thể kỳ vọng thu về trung bình 40 USD cho mỗi giao dịch.
Áp dụng Kỳ vọng Dương để tìm “chén thánh” chiến lược giao dịch
Tuy nhiên, thực tế phức tạp hơn nhiều so với lý thuyết. Để đạt được kỳ vọng dương trong giao dịch, bạn cần chú ý đến nhiều yếu tố, bao gồm:
- Tỷ lệ chiến thắng (%W): Là tỷ lệ phần trăm số giao dịch có lợi nhuận trên tổng số giao dịch.
- Tỷ lệ Lãi/Lỗ (AP/AL): Cho biết mức độ lợi nhuận của bạn so với mức độ rủi ro bạn chấp nhận.
Để minh họa rõ hơn về tầm quan trọng của kỳ vọng dương và cách thức tối ưu hóa hiệu suất giao dịch, chúng ta hãy cùng phân tích trường hợp của 4 nhà giao dịch A, B, C và D theo bảng sau.
Trader A: Mặc dù tự hào với tỷ lệ chiến thắng lên đến 80%, Trader A lại rơi vào tình trạng lỗ 30,000 USD. Nguyên nhân nằm ở tỷ lệ Lãi/Lỗ (AP/AL) quá thấp, chỉ 0.1. Điều này cho thấy Trader A quá tập trung vào việc “thắng” mà quên mất việc kiểm soát rủi ro. Mỗi khi thua lỗ, số tiền mất đi lại lớn hơn nhiều so với số tiền kiếm được khi thắng.
Trader B: Nâng cao nhận thức về AP/AL, Trader B đã cải thiện tỷ lệ này lên 2:1. Tuy nhiên, tỷ lệ chiến thắng quá thấp (30%) khiến Trader B vẫn phải gánh chịu khoản lỗ 7,500 USD.
Trader C: Với tỷ lệ chiến thắng 45% và AP/AL là 2:1, Trader C đã đạt được kỳ vọng dương và thu về lợi nhuận 21,125 USD. Đây là minh chứng cho thấy sự cân bằng giữa tỷ lệ chiến thắng và AP/AL là chìa khóa cho thành công.
Trader D: Vượt lên trên, Trader D đã tối ưu hóa cả hai yếu tố: tỷ lệ chiến thắng và AP/AL, đồng thời gia tăng số lượng giao dịch (250 giao dịch so với 35 của Trader C). Kết quả là Trader D thu về khoản lợi nhuận ấn tượng 115,500 USD.
Bài học rút ra từ ví dụ trên là:
- Kỳ vọng dương là yếu tố sống còn: Không phải cứ thắng nhiều là có lời. Kiểm soát rủi ro và tối ưu hóa tỷ lệ Lãi/Lỗ cũng quan trọng không kém.
- Cân bằng giữa tỷ lệ chiến thắng và AP/AL: Tỷ lệ chiến thắng cao không bù đắp được cho AP/AL thấp và ngược lại.
- Nâng cao hiệu suất giao dịch: Mài giũa phương pháp, gia tăng số lượng giao dịch một cách hợp lý khi đã có lợi thế.
Kỳ vọng dương không phải là chén thánh, mà là một hành trình không ngừng nghỉ của việc học hỏi, rèn luyện và tối ưu hóa. Bằng cách thấu hiểu và áp dụng khái niệm này một cách bài bản, bạn sẽ nắm trong tay chiếc la bàn dẫn đường đến thành công trong thế giới giao dịch đầy thử thách.
